Giriş
Mesane pubik kemiğin hemen arkasında, karnın en aşağı noktasındaki pelvisin ortasında yer alan kaslı bir torbadır. Mesane duvarında üç temel katman bulunur. İç mukoz zarı (mukoza), dairesel ve boylamsal lif kas katmanı ve dış katman periton.
Birincil mesane kanseri erkeklerde görülen kanserlerin yaklaşık yüzde yedisini kadınlarda görülen yeni kanserlerin ise yaklaşık yüzde üçünü teşkil eder. Geri kalan kısım ise lenf düğümlerine (bezler) yayılmıştır.
Mesane kanseri her zaman mukozada başlar. Erken safhalarda bu tabakada sınırlı kalır ve hücre içindeki karsinom olarak nitelendirilir. Kanser belli bir süre sadece mesanenin iç kısmına doğru ilerleme gösterir. Bu aşamada tespit edilmesi durumunda mesane açılmadan basit lokal tedavilerle iyileştirilebilir.
Bir sonraki aşama kanserin dışarı doğru, mesanenin kaslı tabakasının derinine yayılmasıdır. Aynı zamanda kanser iç yüzeyde daha da büyüyecek ve yanlara doğru yayılacaktır.
İlerleyen kanser peritonu veya mesanenin dış tarafındaki diğer dokuları istila etmek üzere mesane duvarından sağa doğru büyüyecektir. Kanser mukozada mahsur kaldığında uzaktaki lenf düğümlerine veya daha öteye yayılması olası değildir. Ancak mesane duvarı kası istila edildiğinde kanserlerin yaklaşık yüzde 13’ü de lenf düğümlerine yayılmış olacaktır. Neredeyse vakaların yüzde 90’ında kanser duvarı geçip mesaneyi çevreleyen dokunun içerisine girdiğinde lenf düğümlerine de yayılmış olur.
Semptomlar
Mesane kanseri idrarda ağrı olmaksızın kan gelmesi (hematuri), sık sık idrara çıkma ihtiyacı veya idrarda görülen irin ve idrar sırasında yakıcı acı duyma ile kendisini gösterir. Bu belirtiler genellikle daha az ciddi olan diğer durumların göstergesidir ancak özellikle yaşlı insanlarda ilk kez meydana geldiğinde ciddiye alınmaları gerekir.
Bu belirtilerin her zaman araştırılması gerekir. Bazen ağrının nedeni tümördeki kanama nedeniyle kan pıhtılarının idrarda tutulmasıdır. Ağrı kanserin o bölgedeki sinirlere yayılmasından da kaynaklanabilir.
İlerlemiş mesane kanseri bulunan kişiler tümörün bölgesel veya daha uzak bölgelere yayılmasından kaynaklanan semptomlar taşıyabilirler. Sırtın alt tarafında ağrı, idrar borularının (idrarı böbreklerden mesaneye taşıyan borular) tıkanması veya ikincil kanserden kaynaklanan kemik ağrısı görülebilir. Nadiren de olsa mesane bölgesinde hissedilebilecek bir kitle olabilir.
Nedenler
Çoğu mesane kanserinin nedeni kesin olarak bilinememekte olup ancak bazı nedenleri bilinmektedir.
Bu nedenler arasında:
- Sigara içme yoluyla edinilen ve idrar ile vücuttan atılan tütün mamülleri katranları
- Anilin boyalar, beta-naftilamin ve benzidin gibi belli başlı kimyasallar
- Lastik üretiminde karşılaşılan bazı kimyasallar
- Penasetin ve siklofosfamid gibi ilaçlar
- Uzun süreli mesane iltihaplanması
- • Afrika kökenli bir parazit hastalığı olan şiştozomiyaz. Mesanede taş oluşu.
Mesanin kansere yol açan iç koruyucu yüzeyindeki değişiklikler yavaş yavaş gelişerek oluşur. Bilinen nedenler arasında en önemlileri sigara içen kimselerde idrar yoluyla atılan alfa ve beta naftilamin maddeleridir. Aşırı sigara kullanımının erkeklerde vakaların yarısında kadınlarda ise vakaların üçte birinde neden faktörü olduğuna inanılmaktadır.
Özellikle lastik, petrol, deri ve boya endüstrilerinde mesleki kimyasal maddelere maruz kalma erkeklerde görülen vakaların yaklaşık yüzde otuzunun nedeni olması olasıdır. Yapay tatlandırıcıların bir zamanlar mesane kanserine neden olduğundan şüphelenilmişti ancak bazı araştırma projeleri bu şüpheyi doğrulayamamıştır.
Mesane kanserlerinin neredeyse tamamında, kanser hücreleri 9 numaralı kromozomun uzun kolunun bir kısmında yoksunluk göstermektedir. Pek çok mesane kanseri de 11 ve 17 kromozomlarının kısa kollarında yoksunluk göstermektedir.Varsayımlara göre bu kromozomlardaki baskın genlerin kayboluşu kanserin nedeni olabilir.
Teşhis
Kanser hücrelerinin bulunup bulunmadığına bakmak amacıyla idrar incelenebilir.
Radyopak boyanın enjekte edilmesinin ardından çekilen röntgen filmleri ile mesanedeki herhangi bir kitle görülebilir. Sistoskop denilen bir izleme borusu ile doğrudan mesanenin içine bakılarak teşhis doğrulanabilir.
Diğer bir teşhis doğrulama yöntemi de CT taraması veya ultrason kullanmaktır. Sistoskop kullanımı inceleme için bir doku örneği alınmasına (biyopsi) ve pozitif teşhis yapmaya olanak sağlar.
Tedavi
Mesane kanseri belirtileri gösteren insanların yaklaşık olarak yarısında tümör henüz ilk safhalardadır ve mesanenin koruyucu iç yüzeyinde mahsur kalmıştır ve de kolayca tedavi edilebilir.
Bu tip ilerlememiş kanserler lazer ışını ile veya sistoskop vasıtasıyla tümörün kesilip sıcak tel (koter) ile yakılması yoluyla ortadan kaldırılabilir. Bu işlem mesane tümörünün transuretral rezeksiyonu (TURBT) olarak bilinir. Bazı vakalar kanser önleyici ilaçların doğrudan mesaneye yerleştirilmesi ile tedavi edilir. Kanser önleyici ilaçlar kanserin nüksetmesini engellemeye çalışmak amacıyla doğrudan mesaneye yerleştirilebilir.
Kanser, derin bir şekilde mesane duvarına, alt karın bölgesi yakınlarına veya baştan başa vücuda geniş çapta çoktan yayılmış olduğu bir safhada iken keşfedildiğinde büyük cerrahi müdahale ve/veya radyoterapi gereklidir. Mesanenin tamamının çıkarılması gerekebilir.
Mesanenin çıkarılmasını engellemek ve engellemeye çalışmak amacıyla istilacı mesane kanserini tedavi etmek üzere radyoterapi kullanılabilir.
Mesanenin cerrahi operasyon ile çıkarılmasına sistektomi denir. Sistektomiden sonra idrarı sürekli böbreklerden aşağıya taşıyan idrar borularının başka bir yere bağlanması gerekir. İdrarın dışkı ile birlikte dışarı atılması için kolona implant edilebilirler veya deri yoluyla dışarıya sıvı atan ayrı bir bağırsak segmentinden yapılmış yapay bir mesane üzerine implant edilebilirler. Bu tür bir organ nakline (transplantasyon) üriner diversiyon denir.
